Son yıllarda Türk su ürünleri sektöründe büyük bir ivme kazanan Türk somonu, 2035 yılına kadar ihracatını 1 milyar doların üzerine çıkarmayı hedefliyor. Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltaş, Türk somonunda hasat sürecinin temmuz ayında sona erdiğini ve yıl sonuna kadar taze ve dondurulmuş ürünlerin tümünün satılacağını belirtti. Kızıltaş, "Türk somonu ihracatı 2025 yılı sonunda 500 milyon doları aşacak. En geç 2035 yılına kadar 1 milyar doların üzerinde bir Türk somonu geliri olacak Türkiye'nin," ifadelerini kullandı.
Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği'nin Ocak-Haziran 2025 verilerine göre, Türkiye'nin su ürünleri ihracatı, 2025 yılının ilk yarısında geçen yıla göre yüzde 4 artışla 974 milyon dolara ulaştı. Ancak, aynı dönemde miktar bazında ihracat yüzde 13 düşüşle 132 bin 500 ton olarak gerçekleşti.
Su ürünleri ihracatında lider konumda bulunan levrek, yılın ilk yarısında yüzde 10 artışla 303 milyon dolar gelir sağlarken, çipurada ise yüzde 8 artışla 273,7 milyon dolar ihracat yapıldı. Türk somonu ise yüzde 17 artışla 217 milyon dolarlık döviz getirisi sağladı. Bu performansıyla Türk somonu, 2025 yılının ilk yarısında sektörün ihracat artış rekortmeni oldu. Türk somonunu, 65 milyon dolarla alabalık, 18,5 milyon dolarla orkinos ve 12,7 milyon dolarla kaya levreği izledi.
Yılın ilk yarısında 78 ülkeye su ürünleri ihraç eden sektör, Rusya Federasyonu'nun lider pozisyonda olduğunu, bu ülkeyi İtalya, Hollanda, Yunanistan ve İngiltere'nin takip ettiğini vurguladı. Sinan Kızıltaş, sektörün ihracat performansının geçen yıla göre daha iyi olduğuna dikkat çekerken, tonaj açısından gerileme yaşansa da fiyatların ortalama yüzde 20 artması nedeniyle döviz girdisinin yükselmeye devam ettiğini belirtti.
İhracat fiyatlarındaki artışın sebebinin rakip ülkelerdeki üretimin gerilemesi ve Türk su ürünleri sektörünün katma değeri yüksek işlenmiş ürünlere yönelmesi olduğunu ifade eden Kızıltaş, sektörün 2025 sonu için hedeflediği 2 milyar dolarlık ihracat rakamını yakalayacağına inandığını dile getirdi. Türkiye'de yaklaşık 2000 balık çiftliği bulunduğunu belirten Kızıltaş, bu sektörün binlerce ailenin geçimini sağladığını ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için çaba gösterdiklerini kaydetti.
Türk somonunun katma değerli ürünlere yönelmesi konusunda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verdikleri desteklerin de etkili olduğunu belirten Kızıltaş, yatırımcıların yeni potansiyel alanların belirlenmesi konusundaki güveninin arttığına dikkat çekti. Ege Bölgesi’nde yeni alanların açılmadığını ifade ederken, iklim değişikliği nedeniyle bazı levrek üretiminin Karadeniz’e kaydırıldığını ifade etti. Karadeniz’in su ürünleri ihracatında önemli katkılar sunduğunu, Türk somonunun da bu artışta ciddi rol oynadığını vurguladı.
Kızıltaş, 2019 yılında 29 milyon dolar olan Türk somonu ihracatının, geçen yıl boyunca yaklaşık 17 kat artarak 498 milyon dolara yükseldiğini belirtti. Sinop, Samsun, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin’de kurulan çiftliklerde yılın ilk yarısında 32 bin ton Türk somonu üretildi. Kızıltaş, Türk somonunun hasat sürecinin temmuz ayında sona erdiğini ve dondurulmuş ürünlerin yıl sonuna kadar tamamen satılacağını öngördüklerini aktardı. Bu satışların da yaklaşık 500-600 milyon dolar civarında bir ihracat geliri olarak yansıyacağı ifade edildi.
Kızıltaş, Türk somonunun alabalığın bir türü olduğunu ve sürecin iç sularda yetiştirilerek tuzlu suya geçişini içine alan bir üretim modeli olduğuna dikkat çekti. Türk somonunun pazarlama olanaklarının fazla olduğunu ve işlenmesi sonucunda birçok yeni pazara ulaşılabileceğini ifade etti. Karadeniz’de bu konularda yapılacak yatırımların sonucunda 2032 yılına kadar en geç 2035 yılına kadar 1 milyar doların üzerinde bir Türk somonu gelirinin sağlanacağına inandığını sözlerine ekledi. Yılın ilk yarısında toplam 217 milyon dolarlık Türk somonu ihracatının yaklaşık 151 milyon dolarlık bölümünün Rusya Federasyonu’na yapıldığı da ifade edildi.
